20. Yüzyılda Osmanlı Devleti ve Dünya

20. Yüzyılda Osmanlı Devleti

20. yüzyılda Osmanlı Devleti, iç ve dış birçok krizle karşılaşmış, bu süreçte büyük sosyal, ekonomik ve politik değişimlere uğramıştır. Bu dönem, Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarını ve çöküşünü kapsar.

 

1. Osmanlı İmparatorluğu’nun Çöküş Süreci

• 1. Dünya Savaşı (1914-1918):
  • Osmanlı İmparatorluğu, 1. Dünya Savaşı'na Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun yanında girmiştir. Savaşın sonunda Osmanlı İmparatorluğu, büyük toprak kayıpları yaşamış ve büyük bir askeri ve ekonomik yıkıma uğramıştır.

Tablo: 1. Dünya Savaşı Sonuçları

Sonuç	Açıklama
Mondros Mütarekesi	Osmanlı İmparatorluğu'nun savaşın sonunda teslim olması.
Sevr Antlaşması	Osmanlı İmparatorluğu'nun topraklarının büyük kısmının kaybedilmesi.

 

• Kurtuluş Savaşı (1919-1923):
  • Türk milletinin bağımsızlık mücadelesi verdiği bu dönemde, Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde verilen bu savaş sonucunda, Osmanlı İmparatorluğu’nun sonu gelmiş ve Türkiye Cumhuriyeti kurulmuştur.

Tablo: Kurtuluş Savaşı Dönemi Önemli Olaylar

Olay	Tarih	Açıklama
Amasya Genelgesi	22 Haziran 1919	Kurtuluş Savaşı'nın başlangıcı ve ulusal egemenlik çağrısı.
Sakarya Meydan Muharebesi	23 Ağustos - 13 Eylül 1921	Türk ordusunun Yunan ordusunu durdurduğu önemli savaş.
Büyük Taarruz	26 Ağustos - 9 Eylül 1922	Türk ordusunun Yunan ordusunu yendiği ve Türkiye'nin bağımsızlığını kazandığı savaş.
Lozan Antlaşması	24 Temmuz 1923	Türkiye'nin bağımsızlığının uluslararası alanda tanınması ve sınırların belirlenmesi.

 

• Cumhuriyetin İlanı (1923):
  • Osmanlı İmparatorluğu'nun resmi olarak sona ermesi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin ilan edilmesi. 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyet ilan edilmiştir.

Tablo: Cumhuriyetin İlanı ve İlk Reformlar

Tarih	Reform	Açıklama
29 Ekim 1923	Cumhuriyetin İlanı	Osmanlı İmparatorluğu'nun son bulması ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulması.
1924	Tevhid-i Tedrisat Kanunu	Eğitim birliğini sağlamak amacıyla çıkarılan kanun.
1928	Harf Devrimi	Latin alfabesi kabul edilerek Arap alfabesinin yerine geçmesi.

 

2. Osmanlı İmparatorluğu'nun Sosyal ve Ekonomik Yapısı

• Sosyal Değişim:
  • 20. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun toplumsal yapısında önemli değişimler yaşanmıştır. Bu dönemde, modernleşme çabaları ve Batılılaşma hareketleri etkili olmuştur.

Tablo: Sosyal Değişim ve Reformlar

Değişim	Açıklama
Modernleşme Çabaları	Eğitim, hukuk ve yönetim alanlarında yapılan reformlar.
Batılılaşma Hareketleri	Batı tarzı kıyafetler, hukuk sistemleri ve eğitim yöntemleri.

 

• Ekonomik Sorunlar:
  • Osmanlı İmparatorluğu'nun 20. yüzyıldaki ekonomik sorunları, savaşlar ve iç karışıklıklarla daha da derinleşmiştir. Tarım, sanayi ve ticaret alanlarında yaşanan gerilemeler bu dönemin ekonomik sorunlarını yansıtmaktadır.

 

Tablo: Ekonomik Sorunlar ve Çözümler

Sorun	Açıklama
Savaşların Ekonomik Etkisi	1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı'nın ekonomik etkileri; büyük mali kriz ve toprak kayıpları.
İç Karışıklıklar	İç karışıklıklar ve yönetim sorunları, ekonomik istikrarsızlık yaratmıştır.

 

 

3. Uluslararası İlişkiler ve Antlaşmalar

• Uluslararası İlişkiler:
  • Osmanlı İmparatorluğu, 20. yüzyılın başlarında uluslararası alanda önemli bir rol oynamış ve çeşitli güçler arasında denge kurmaya çalışmıştır. Ancak, I. Dünya Savaşı ve sonrasında büyük toprak kayıpları yaşanmıştır.

 

Tablo: Uluslararası İlişkiler ve Antlaşmalar

Antlaşma	Tarih	Açıklama
Mondros Mütarekesi	30 Ekim 1918	Osmanlı İmparatorluğu'nun savaş sonunda teslim olması ve işgal bölgelerinin belirlenmesi.
Sevr Antlaşması	10 Ağustos 1920	Osmanlı İmparatorluğu'nun topraklarının büyük kısmının kaybedilmesi ve uluslararası alanda tanınmaması.
Lozan Antlaşması	24 Temmuz 1923	Türkiye Cumhuriyeti'nin uluslararası alanda tanınması ve sınırların belirlenmesi.

 

4. Osmanlı İmparatorluğu'nun Çöküşü ve Türkiye Cumhuriyeti'nin Kuruluşu

• Osmanlı İmparatorluğu’nun Çöküşü:
  • Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşü, askeri yenilgiler, ekonomik zorluklar ve iç karışıklıklarla hızlanmıştır. 20. yüzyılın başlarında bu süreç hızlanmış ve 1. Dünya Savaşı sonunda imparatorluğun sonu gelmiştir.

 

Tablo: Çöküş Süreci ve Sonuçlar

Olay	Tarih	Açıklama
1. Dünya Savaşı	1914-1918	Osmanlı İmparatorluğu'nun savaşta yenilmesi ve toprak kayıpları.
Sevr Antlaşması	1920	Osmanlı İmparatorluğu'nun fiilen sona ermesi ve topraklarının bölünmesi.
Cumhuriyetin İlanı	1923	Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulması ve Osmanlı İmparatorluğu'nun son bulması.

 

 

Örnek Sorular ve Çözümleri

 

Soru 1:

Osmanlı İmparatorluğu, 1. Dünya Savaşı'na hangi ülkelerin yanında girmiştir?

a) İngiltere ve Fransa
b) Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
c) Rusya ve İtalya
d) Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya

Cevap: b) Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu

Açıklama: Osmanlı İmparatorluğu, 1. Dünya Savaşı'na Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun yanında, Merkezi Güçler Bloğu'nda yer alarak katılmıştır. İngiltere, Fransa, Rusya gibi ülkeler ise İtilaf Devletleri arasında bulunmaktaydı.

 

Soru 2:

Kurtuluş Savaşı sırasında hangi önemli muharebe, Türk ordusunun Yunan ordusunu durdurduğu ve Türk topraklarını savunduğu bir dönüm noktası olarak kabul edilir?

a) Büyük Taarruz
b) Sakarya Meydan Muharebesi
c) Dumlupınar Meydan Muharebesi
d) I. İnönü Muharebesi

Cevap: b) Sakarya Meydan Muharebesi

Açıklama: Sakarya Meydan Muharebesi, 23 Ağustos - 13 Eylül 1921 tarihleri arasında yapıldı ve Kurtuluş Savaşı'nın önemli dönüm noktalarından biri olarak kabul edilir. Bu muharebede Türk ordusu, Yunan ordusunu durdurarak savunmayı başarıyla gerçekleştirmiştir.

 

Soru 3:

Cumhuriyetin ilanı hangi tarihte gerçekleşmiştir ve bu olayın Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki etkisi nedir?

a) 24 Temmuz 1923; Osmanlı İmparatorluğu'nun fiilen sona ermesi
b) 29 Ekim 1923; Osmanlı İmparatorluğu'nun resmi olarak sona ermesi
c) 30 Ekim 1918; Osmanlı İmparatorluğu'nun savaş sonunda teslim olması
d) 10 Ağustos 1920; Osmanlı İmparatorluğu'nun topraklarının büyük kısmının kaybedilmesi

Cevap: b) 29 Ekim 1923; Osmanlı İmparatorluğu'nun resmi olarak sona ermesi

Açıklama: Türkiye Cumhuriyeti, 29 Ekim 1923 tarihinde ilan edilmiştir. Bu olay, Osmanlı İmparatorluğu'nun resmi olarak sona erdiği ve yeni bir devletin kurulduğu anlamına gelir.

 

Soru 4:

Sevr Antlaşması'nın Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki etkisi nedir?

a) Osmanlı İmparatorluğu'nun bağımsızlığını uluslararası alanda tanınması
b) Osmanlı İmparatorluğu'nun topraklarının büyük kısmının kaybedilmesi
c) Osmanlı İmparatorluğu'nun topraklarının büyük kısmının geri verilmesi
d) Osmanlı İmparatorluğu'nun savaşı kazanarak toprak genişletmesi

Cevap: b) Osmanlı İmparatorluğu'nun topraklarının büyük kısmının kaybedilmesi

Açıklama: Sevr Antlaşması, 10 Ağustos 1920 tarihinde imzalanmış olup, Osmanlı İmparatorluğu'nun topraklarının büyük bir kısmını kaybetmesine ve imparatorluğun fiilen sona ermesine neden olmuştur. Bu antlaşma, Osmanlı'nın uluslararası alanda zayıf bir konumda olmasına yol açmıştır.