Uluslararası İlişkilerde Denge Stratejisi

TYT Tarih - Uluslararası İlişkilerde Denge Stratejisi Konu Özeti

Uluslararası ilişkilerde denge stratejisi, devletlerin gücünü korumak, egemenliklerini sürdürmek ve tehditlere karşı koyabilmek amacıyla, farklı güç odakları arasında denge kurmaya çalıştıkları bir diplomatik yaklaşımdır. Osmanlı İmparatorluğu'nun 18. yüzyıldan itibaren Avrupa'da denge stratejisini kullanması, dönemin önemli diplomatik gelişmelerini şekillendirmiştir.

Osmanlı İmparatorluğu ve Denge Stratejisi

Osmanlı İmparatorluğu, 17. yüzyıl sonlarından itibaren güç kaybetmeye başlamış, 18. yüzyıl ve sonrasında Avrupa devletleriyle olan ilişkilerinde denge stratejisine yönelmiştir. Bu dönemde Osmanlı, müttefik seçiminde dikkatli olmuş, çıkarlarını koruyabilmek için güçlü devletlerle ittifaklar kurmuş ve zayıf devletlere karşı bu ittifakları kullanmıştır.

• Prut Savaşı (1711): Osmanlı Devleti, Prut Antlaşması ile Rusya'ya karşı başarı kazanmış ancak bu başarı, uzun vadede denge stratejisinin bir sonucu olarak korunamamıştır.
• Belgrad Antlaşması (1739): Osmanlı, Avusturya ve Rusya ile olan savaşlardan galip gelmiş, bu zaferle Balkanlar'daki etkisini artırmıştır.
• Küçük Kaynarca Antlaşması (1774): Osmanlı Devleti, Rusya karşısında büyük toprak kayıpları yaşamış ve Kırım'ın bağımsızlığını tanımak zorunda kalmıştır. Bu antlaşma, Osmanlı'nın zayıflamasının bir göstergesi olmuştur.

Denge Stratejisinin Uygulama Alanları

1. Müttefik Seçimi: Osmanlı, Avrupa'daki güçlü devletlerle ittifak kurarak çıkarlarını koruma yoluna gitmiştir. Bu müttefikler, genellikle dönemin güçlü devletlerinden seçilmiştir.
2. Büyük Güçler Arası Denge: Osmanlı, Avrupa'daki büyük güçlerin birbirine karşı olan rekabetlerinden yararlanarak kendini korumaya çalışmıştır.
3. Diplomasi: Osmanlı, uluslararası arenada diplomasiye büyük önem vermiş, barışçıl yollarla sorunlarını çözmeye çalışmıştır. Bu sayede savaşlardan olabildiğince kaçınarak gücünü korumayı hedeflemiştir.

 

Dönem	Antlaşma/Savaş	Sonuç	Denge Stratejisinin Etkisi
1711	Prut Savaşı	Osmanlı zaferi, Rusya'nın etkisinin azalması	Denge stratejisi başarılı uygulanmıştır
1739	Belgrad Antlaşması	Balkanlar'da Osmanlı etkisinin artması	Osmanlı lehine denge sağlanmıştır
1774	Küçük Kaynarca Antlaşması	Osmanlı toprak kaybı, Kırım'ın bağımsızlığı	Denge stratejisi başarısız olmuş, Osmanlı zayıflamıştır

 

 

Soru Çıkabilecek Yerler

• Küçük Kaynarca Antlaşması'nın Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki etkileri sorulabilir. Özellikle Kırım'ın bağımsızlığı ve Rusya'nın Osmanlı üzerindeki etkisi vurgulanmalıdır.
• Osmanlı'nın denge stratejisini nasıl uyguladığına dair sorular gelebilir. Bu bağlamda, ittifaklar ve diplomatik ilişkiler üzerinde durulabilir.
• Belgrad Antlaşması ve Prut Savaşı'nın Osmanlı'nın Avrupa'daki gücüne olan etkileri incelenebilir.

 

Hap Bilgiler

1. Denge Stratejisi: Osmanlı Devleti'nin, Avrupa'daki büyük güçler arasında denge kurarak varlığını sürdürme çabası.
2. Prut Savaşı (1711): Osmanlı'nın Rusya'yı yendiği ve Rus etkisini azalttığı savaş.
3. Küçük Kaynarca Antlaşması (1774): Osmanlı'nın büyük toprak kaybı yaşadığı, Kırım'ın bağımsızlığını tanıdığı antlaşma.
4. Belgrad Antlaşması (1739): Osmanlı'nın Balkanlar'da etkisini artırdığı, Avusturya ve Rusya'ya karşı zafer kazandığı antlaşma.

 

Örnek Sorular ve Çözümleri

Soru 1:

Osmanlı Devleti, denge stratejisini hangi olayda başarılı bir şekilde uygulayarak Rusya'nın gücünü sınırlamıştır?

a) Belgrad Antlaşması
b) Küçük Kaynarca Antlaşması
c) Prut Savaşı
d) Karlofça Antlaşması

Cevap: c) Prut Savaşı

Açıklama: Prut Savaşı, Osmanlı Devleti'nin Rusya'ya karşı kazandığı bir zaferdir. Bu zaferle Osmanlı, Rusya'nın Balkanlar üzerindeki etkisini sınırlamıştır.

 

Soru 2:

Küçük Kaynarca Antlaşması'nın Osmanlı Devleti üzerindeki en önemli etkisi nedir?

a) Osmanlı'nın Balkanlar'da etkisinin artması
b) Rusya'nın Osmanlı üzerindeki etkisinin azalması
c) Kırım'ın bağımsızlığını kazanması
d) Osmanlı'nın Avusturya ile müttefik olması

Cevap: c) Kırım'ın bağımsızlığını kazanması

Açıklama: Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı Devleti'nin Kırım'ı kaybetmesine ve Kırım'ın bağımsız bir devlet olarak tanınmasına yol açmıştır. Bu antlaşma, Osmanlı'nın zayıflamasının önemli bir göstergesidir.

 

Soru 3:

Osmanlı Devleti, Avrupa'daki büyük güçler arasında denge stratejisini kullanarak hangi antlaşmada Balkanlar'daki etkisini artırmıştır?

a) Prut Antlaşması
b) Küçük Kaynarca Antlaşması
c) Belgrad Antlaşması
d) Karlofça Antlaşması

Cevap: c) Belgrad Antlaşması

Açıklama: Belgrad Antlaşması, Osmanlı'nın Balkanlar'daki etkisini artırdığı bir antlaşmadır. Bu antlaşma ile Osmanlı, Avusturya ve Rusya'ya karşı zafer kazanmış ve Balkanlar'daki konumunu güçlendirmiştir.

 

Soru 4:

Osmanlı Devleti'nin, 18. yüzyılda Avrupa'daki denge stratejisi kapsamında en fazla ittifak kurduğu devlet hangisidir?

a) İngiltere
b) Rusya
c) Avusturya
d) Fransa

Cevap: d) Fransa

Açıklama: 18. yüzyılda Osmanlı Devleti, özellikle Fransa ile ittifak kurarak Avrupa'daki dengeyi korumaya çalışmıştır. Bu ittifak, Osmanlı'nın Avrupa diplomasisinde önemli bir yer tutmuştur.