Türkiye’nin Yer Şekilleri

Türkiye’nin Genel Coğrafi Yapısı

Türkiye, çok çeşitli yer şekillerine sahip bir ülkedir ve bu çeşitlilik ülkenin coğrafi ve iklimsel özelliklerini büyük ölçüde etkiler. Türkiye'nin yer şekilleri, genel olarak üç ana bölgeye ayrılır: İç Anadolu Bölgesi, Karadeniz Bölgesi ve Akdeniz Bölgesi. Bu bölgeler, ülkenin topoğrafyasını ve doğal kaynaklarını şekillendiren çeşitli yer şekillerini içerir.

 

1. Dağlık Alanlar

Türkiye, dağlık alanlar bakımından zengin bir ülkedir ve bu dağlar, hem ülkenin coğrafi yapısını hem de iklimini etkiler. Türkiye'deki başlıca dağ sistemleri şunlardır:

• Doğu Anadolu Dağları: Türkiye'nin en yüksek dağları bu bölgede yer alır. Ağrı Dağı (5.137 m) ve Cilo-Sat Dağları bu sistemin en yüksek zirvelerindendir. Bu dağlar, volkanik kökenli olup, ülkenin doğu sınırında yer alır ve genellikle engebeli ve yüksek zirvelidir.
• Kuzey Anadolu Dağları: Karadeniz'in kıyı boyunca uzanan bu dağlar, Köroğlu Dağları, Yıldız Dağları ve Canik Dağları gibi çeşitli dağ sıralarını içerir. Bu dağlar, Karadeniz İklimi'nin etkisini güçlendirir ve bölgenin iklimi üzerinde önemli bir rol oynar.
• Güneydoğu Toroslar: Toros Dağları olarak bilinen bu dağ sırası, Akdeniz Bölgesi'nde yer alır ve kıyıdan iç kesimlere doğru uzanır. Bu dağlar, özellikle Aladağlar ve Kızılkaya zirveleriyle tanınır.

 

2. Ovasal Alanlar

Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde geniş ova alanları bulunur. Bu ovalar, tarımsal faaliyetler için uygun koşullar sunar ve ülkenin ekonomik faaliyetlerinde önemli bir rol oynar.

• İç Anadolu Ovası: Türkiye'nin en büyük ova alanıdır ve İç Anadolu Bölgesi'nde yer alır. Konya Ovası, bu bölgenin en önemli tarım alanlarından biridir.
• Çukurova: Akdeniz Bölgesi'nde yer alan Çukurova, verimli toprakları ile bilinir ve önemli tarım ürünlerinin yetiştirildiği bir bölgedir.
• Marmara Ovası: Bursa ve Sakarya çevresinde yer alan bu ova, ülkenin tarım ve sanayi açısından önemli merkezlerinden biridir.

 

3. Platosal Alanlar

Platosal alanlar, genellikle yüksek ve düz araziler olarak tanımlanır ve Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde yer alır. Bu alanlar, genellikle erozyon ve diğer jeomorfolojik süreçler sonucu oluşmuştur.

• Anadolu Platosu: İç Anadolu Bölgesi'nde geniş bir alanı kaplayan bu plato, yüksekliği ve genişliği ile tanınır. Konya ve Kayseri çevresindeki bu yüksek düz araziler, tarımsal faaliyetler ve göç yolları için önemlidir.
• Çatalca-Kocaeli Platosu: Marmara Bölgesi'nde yer alan bu plato, daha düşük rakımlı bir alandır ve bölgedeki şehirleşme süreçlerinin etkisini gösterir.

 

4. Kıyı Şekilleri

Türkiye’nin kıyı şeritleri, farklı kıyı tiplerini içerir ve bu kıyılar ülkenin deniz iklimini etkiler.

• Karadeniz Kıyıları: Karadeniz’in kıyı şeritleri, dalgalı ve engebeli olup, kıyı boyunca çeşitli fiyortlar ve koylar içerir. Samsun, Ordu gibi şehirler bu kıyılarda yer alır.
• Akdeniz Kıyıları: Akdeniz’in kıyıları, genellikle düzdür ve çeşitli plajlar ve koylarla zengindir. Antalya ve Mersin gibi şehirler bu kıyılarda bulunur.
• Ege Kıyıları: Ege Denizi kıyıları, dalgalı ve girintili-çıkıntılı olup, çeşitli adalar ve koylar içerir. İzmir ve Muğla gibi şehirler burada yer alır.

 

Yer Şekilleri Şeması

Bölge	Yer Şekilleri	Özellikler
Dağlık Alanlar	Doğu Anadolu Dağları, Kuzey Anadolu Dağları, Toroslar	Yüksek zirveler, volkanik dağlar
Ovasal Alanlar	İç Anadolu Ovası, Çukurova, Marmara Ovası	Verimli topraklar, tarıma uygun araziler
Platosal Alanlar	Anadolu Platosu, Çatalca-Kocaeli Platosu	Yüksek ve düz araziler
Kıyı Şekilleri	Karadeniz Kıyıları, Akdeniz Kıyıları, Ege Kıyıları	Dalgalı, girintili-çıkıntılı kıyılar

 

 

Hap Bilgiler

• Dağlık Alanlar: Doğu Anadolu Dağları, Kuzey Anadolu Dağları, Toros Dağları.
• Ovasal Alanlar: İç Anadolu Ovası, Çukurova, Marmara Ovası.
• Platosal Alanlar: Anadolu Platosu, Çatalca-Kocaeli Platosu.
• Kıyı Şekilleri: Karadeniz, Akdeniz, Ege kıyıları.

 

 

Örnek Sorular ve Çözümleri

1. Türkiye'nin en yüksek dağları hangi dağ sisteminde yer alır?
   • A) Kuzey Anadolu Dağları
   • B) Toros Dağları
   • C) Doğu Anadolu Dağları
   • D) Marmara Dağları

Cevap: C) Doğu Anadolu Dağları
Açıklama: Türkiye'nin en yüksek zirveleri, Doğu Anadolu Dağları'nda yer alır, örneğin Ağrı Dağı.

2. İç Anadolu Bölgesi'nde yer alan en büyük ova hangisidir?
   • A) Çukurova
   • B) Marmara Ovası
   • C) İç Anadolu Ovası
   • D) Güneydoğu Anadolu Ovası

Cevap: C) İç Anadolu Ovası
Açıklama: İç Anadolu Bölgesi'nde yer alan İç Anadolu Ovası, Türkiye'nin en geniş ova alanıdır.

3. Akdeniz Bölgesi'nde bulunan verimli tarım arazileri hangi ova ile bilinir?
   • A) Marmara Ovası
   • B) İç Anadolu Ovası
   • C) Çukurova
   • D) Orta Anadolu Ovası

Cevap: C) Çukurova
Açıklama: Çukurova, Akdeniz Bölgesi'nde verimli toprakları ile tanınan önemli bir tarım bölgesidir.

4. Türkiye’nin kıyı şeritlerinde en fazla dalgalı ve engebeli olan kıyı hangisidir?
   • A) Ege Kıyıları
   • B) Karadeniz Kıyıları
   • C) Akdeniz Kıyıları
   • D) Marmara Kıyıları

Cevap: B) Karadeniz Kıyıları
Açıklama: Karadeniz kıyıları, diğer kıyılara göre daha dalgalı ve engebelidir.