Dolaşım ve Bağışıklık Sistemi

Dolaşım Sistemi

Dolaşım sistemi, kanın kalpten tüm vücuda ve geri dönmesini sağlayan organlar ve damarlar ağıdır. Bu sistem, besin maddelerinin, oksijenin ve atık ürünlerin taşınmasını yönetir.

 

1. Dolaşım Sistemi Organları

• Kalp:
  • Fonksiyon: Kanı vücutta pompalayan ana organ. Kanı iki ana dolaşım sistemine (sistemik ve pulmoner) yönlendirir.
  • Bölümler: Sağ atriyum, sağ ventrikül, sol atriyum, sol ventrikül.
  • Kapakçıklar: Triküspid kapak, pulmoner kapak, mitral kapak, aort kapak.
• Damarlar:
  • Atardamarlar (Arterler): Kalpten oksijenli kanı taşıyan damarlar. Ana arterler: aort, pulmoner arterler.
  • Toplardamarlar (Vena): Kalbe oksijensiz kanı taşıyan damarlar. Ana toplardamarlar: üst ve alt vena kava, pulmoner venler.
  • Kılcal Damarlar: Arterler ile toplardamarlar arasında bulunur ve besin maddeleri ile gazların değişimini sağlar.
• Kan:
  • Bileşenler: Alyuvarlar (eritrositler), akyuvarlar (lökositler), plateletler (trombositler), plazma.
  • Fonksiyonlar: Oksijen taşıma, bağışıklık tepkimeleri, kan pıhtılaşması, besin ve atık madde taşınması.

 

2. Dolaşım Sistemi Süreci

• Kalpten Kan Pompalama: Kalp, oksijenli kanı aort aracılığıyla tüm vücuda pompalar. Oksijensiz kan ise toplardamarlar aracılığıyla kalbe geri getirilir.
• Pulmoner Dolaşım: Kalpten çıkan oksijensiz kan, akciğerlere gider ve oksijenlenip kalbe geri döner.
• Sistemik Dolaşım: Kalpten çıkan oksijenli kan, tüm vücuda dağıtılır ve vücut hücrelerine oksijen ve besin maddeleri sağlar.

 

 

Tablolar

Organ/Damar	Fonksiyon	Önemli Yapılar
Kalp	Kanı pompalama ve yönlendirme	Sağ atriyum, sol ventrikül, vb.
Arterler	Oksijenli kan taşıma	Aort, pulmoner arterler
Toplardamarlar	Oksijensiz kan taşıma	Üst ve alt vena kava
Kılcal Damarlar	Gaz ve besin değişimi	Arteriyoller ve venüller
Kan	Oksijen taşıma, bağışıklık, pıhtılaşma	Alyuvarlar, akyuvarlar, vb.

 

 

3. Bağışıklık Sistemi

Bağışıklık sistemi, vücudu patojenlerden (virüsler, bakteriler) ve anormal hücrelerden (kanser hücreleri) koruyan karmaşık bir sistemdir.

• Ana Organlar ve Yapılar:
  • Lenf Düğümleri: Bağışıklık hücrelerinin toplandığı ve patojenlerin filtrelendiği organlar.
  • Timüs: T-lenfositlerin olgunlaşmasını sağlar.
  • Dalak: Kanı filtreler ve bağışıklık hücrelerini depolar.
  • Kemik İliği: Kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin üretildiği yer.
  • Lenfatik Sistem: Lenf sıvısının taşınmasını ve bağışıklık yanıtının düzenlenmesini sağlar.
• Bağışıklık Hücreleri:
  • Akyuvarlar (Lökositler): Vücudu enfeksiyonlardan koruyan hücrelerdir. Özellikle nötrofiller, lenfositler, monositler, eozinofiller ve bazofiller bulunur.
  • Antikorlar: Bakteri ve virüsleri tanıyıp yok eden proteinlerdir.
• Bağışıklık Yanıtı:
  • Doğal Bağışıklık: Patojenleri hızlı bir şekilde tanıyan ve yok eden ilk savunma hattıdır.
  • Kazanılmış Bağışıklık: Özel bir bağışıklık yanıtı geliştirir, patojenlerle karşılaştıktan sonra kalıcı koruma sağlar.

 

 

Tablolar

Organ/Yapı	Fonksiyon	Önemli Yapılar
Lenf Düğümleri	Patojen filtreleme ve bağışıklık hücresi toplama	-
Timüs	T-lenfositlerin olgunlaşması	-
Dalak	Kan filtrasyonu ve bağışıklık hücresi depolama	-
Kemik İliği	Kan hücrelerinin üretimi	Kırmızı ve beyaz kan hücreleri
Lenfatik Sistem	Lenf sıvısının taşınması ve bağışıklık düzenlemesi	Lenf damarları, lenf sıvısı

 

 

Sınavda Çıkabilecek Noktalar

• Kalp ve Damarlar: Kalbin yapısı, kanın dolaşım yolları ve damar türleri.
• Dolaşım Süreci: Pulmoner ve sistemik dolaşımın işleyişi.
• Bağışıklık Sistemi: Ana organlar, bağışıklık hücreleri ve bağışıklık yanıtı türleri.

 

 

Örnek Sorular ve Çözümleri

1. Soru:

Soru: Aşağıdaki organlardan hangisi bağışıklık sisteminin bir parçası değildir?

• A) Dalak
• B) Timüs
• C) Karaciğer
• D) Lenf Düğümleri

Cevap: C

Açıklama: Dalak, timüs ve lenf düğümleri bağışıklık sisteminin organlarıdır. Karaciğer ise sindirim ve metabolizma ile ilgilidir.

 

2. Soru:

Soru: Hangi damar tipi kalpten oksijenli kanı taşır?

• A) Venöz damar
• B) Kılcal damar
• C) Arteriyel damar
• D) Lenf damarları

Cevap: C

Açıklama: Arteriyel damarlar kalpten oksijenli kanı taşır. Venöz damarlar oksijensiz kan taşır, kılcal damarlar ise besin ve gaz değişimini sağlar.

 

3. Soru:

Soru: Hangi organ kemik iliğinde kan hücrelerinin üretimi yapılır?

• A) Timüs
• B) Dalak
• C) Kemik İliği
• D) Lenf Düğümleri

Cevap: C

Açıklama: Kemik iliği, kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin üretildiği organ olup, diğer organlar bu üretimle doğrudan ilgili değildir.

 

4. Soru:

Soru: Hangi yapı bağışıklık yanıtında patojenleri tanır ve yok eder?

• A) Antikorlar
• B) Kan Hücreleri
• C) Safra Kesesi
• D) İnce Bağırsak

Cevap: A

Açıklama: Antikorlar, bağışıklık sisteminin patojenleri tanıyıp yok etmesini sağlayan proteinlerdir. Kan hücreleri genel olarak oksijen taşıma ve pıhtılaşma gibi işlevlere sahiptir. Safra kesesi sindirimle, ince bağırsak ise besin emilimi ile ilgilidir.