Ortaçağ’da Dünya

TYT Tarih - Ortaçağ’da Dünya Konu Özeti

 

Ortaçağ (375-1453), Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasıyla başlayan ve İstanbul'un fethiyle sona eren bir dönemdir. Bu çağda, dünya genelinde siyasi, sosyal ve kültürel birçok değişim yaşanmıştır. Ortaçağ, özellikle Avrupa, İslam dünyası, Uzak Doğu ve Bizans İmparatorluğu'nun yükselişi ve çöküşüyle karakterize edilir.

 

Avrupa'da Ortaçağ

Feodalizm: Avrupa’da, merkezi otoritenin zayıflaması sonucu, yerel lordların güç kazandığı bir sistem olan feodalizm yaygınlaştı. Toprak sahibi lordlar, serf adı verilen köylüleri koruma karşılığında onların emeklerinden faydalanırdı. Bu sistem, Avrupa’da siyasi parçalanmışlığa yol açtı.

Şövalyelik: Feodal düzen içinde askeri sınıfı temsil eden şövalyeler, dönemin savaşçıları ve koruyucularıydı. Şövalyelik, kahramanlık, sadakat ve onur gibi değerlerle anılırdı.

Hristiyanlık ve Kilise: Ortaçağ Avrupa’sında, Hristiyanlık dininin yaygınlaşmasıyla Katolik Kilisesi büyük bir güç kazandı. Kilise, sadece dini değil, aynı zamanda siyasi bir otorite haline geldi. Papa, krallar üzerinde bile etkili olabiliyordu.

Haçlı Seferleri: 11. ve 13. yüzyıllar arasında, Avrupa’dan Kudüs ve kutsal toprakları Müslümanlardan geri almak amacıyla düzenlenen Haçlı Seferleri, Hristiyan ve Müslüman dünyaları arasında önemli bir etkileşim ve çatışma dönemi başlattı. Bu seferler, Avrupa’da ticaretin gelişmesini ve Doğu ile Batı arasında kültürel etkileşimi artırdı.

 

İslam Dünyasında Ortaçağ

İslam'ın Yükselişi: 7. yüzyılda İslamiyet'in doğuşuyla birlikte, İslam İmparatorlukları hızla genişledi. Endülüs’ten Hindistan’a kadar geniş bir coğrafyada İslam kültürü etkili oldu. Bu dönemde bilim, sanat ve edebiyat alanlarında önemli gelişmeler yaşandı.

Emeviler ve Abbasiler: İslam dünyasında Emevi ve Abbasi halifelikleri, siyasi ve kültürel anlamda büyük birer güç oldular. Abbasiler döneminde Bağdat, bilimsel ve kültürel faaliyetlerin merkezi haline geldi.

Endülüs: İber Yarımadası’nda kurulan Endülüs Emevi Devleti, İslam medeniyetinin Avrupa’ya açılan kapısı oldu. Kurtuba, bu dönemde dünyanın en önemli bilim ve kültür merkezlerinden biri haline geldi.

 

Bizans İmparatorluğu

Doğu Roma'nın Mirası: Batı Roma İmparatorluğu’nun yıkılmasının ardından, Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans), Ortodoks Hristiyanlığın merkezi olarak varlığını sürdürdü. Bizans İmparatorluğu, İstanbul’un (Konstantinopolis) fethiyle sona erdi.

Bizans ve Haçlılar: Bizans, Haçlı Seferleri sırasında Avrupa'dan gelen ordularla karmaşık ilişkiler yaşadı. 1204 yılında Dördüncü Haçlı Seferi sırasında İstanbul’un yağmalanması, Bizans’ın zayıflamasına yol açtı.

Sanat ve Mimari: Bizans sanatı, özellikle mozaik ve ikonaları ile ünlüdür. Ayasofya, Bizans mimarisinin en görkemli eserlerinden biridir.

 

Uzak Doğu'da Ortaçağ

Çin ve Tang Hanedanı: Çin’de Tang Hanedanı, Ortaçağ’ın en güçlü imparatorluklarından biriydi. Bu dönemde İpek Yolu’nun önemi artmış, Çin kültürü ve teknolojisi yaygınlaşmıştır.

Japonya: Japonya’da feodal düzen, Avrupa’daki feodalizme benzer bir yapıya sahipti. Samuraylar, Japon toplumunun savaşçı sınıfını oluşturuyordu.

Moğol İmparatorluğu: 13. yüzyılda, Cengiz Han liderliğinde kurulan Moğol İmparatorluğu, dünyanın en geniş kara imparatorluklarından biri oldu. Moğollar, büyük bir askeri güç olarak Asya ve Avrupa'nın büyük bir bölümünü kontrol ettiler.

 

Hap Bilgiler

1. Feodalizm: Yerel lordların güç kazandığı, toprak sahibi lordların serfleri koruma karşılığında çalıştırdığı, Avrupa’da yaygın olan sosyal ve siyasi düzen.
2. Şövalyelik: Ortaçağ Avrupa’sında, kahramanlık, sadakat ve onur gibi değerlerle anılan askeri sınıf.
3. Haçlı Seferleri: Avrupa’dan Kudüs ve kutsal toprakları geri almak amacıyla düzenlenen askeri seferler.
4. İslam’ın Yükselişi: 7. yüzyıldan itibaren İslam’ın doğuşu ve hızla genişleyerek geniş coğrafyalarda etkili olması.
5. Bizans İmparatorluğu: Doğu Roma İmparatorluğu’nun devamı, Ortodoks Hristiyanlığın merkezi, İstanbul’un fethiyle sona erdi.
6. Moğol İmparatorluğu: Cengiz Han liderliğinde kurulan, dünyanın en geniş kara imparatorluklarından biri.

 

Sorular ve Çözümleri

Soru 1:

Ortaçağ’da Avrupa’da hangi sistem, yerel lordların güç kazanmasına ve merkezi otoritenin zayıflamasına yol açmıştır?

a) Demokrasi
b) Feodalizm
c) Monarşi
d) Cumhuriyet

Cevap: b) Feodalizm

Açıklama: Feodalizm, Ortaçağ Avrupa’sında merkezi otoritenin zayıflamasıyla yerel lordların güç kazandığı, toprak sahibi lordların serfleri çalıştırdığı sosyal ve siyasi bir sistemdir.

 

Soru 2:

İslam İmparatorlukları hangi dönemde hızla genişlemiştir?

a) 4. yüzyıl
b) 6. yüzyıl
c) 7. yüzyıl
d) 9. yüzyıl

Cevap: c) 7. yüzyıl

Açıklama: İslam İmparatorlukları, 7. yüzyılda İslamiyet’in doğuşuyla birlikte hızla genişlemiştir. Bu dönemde İslam medeniyeti geniş bir coğrafyada etkili olmuştur.

 

Soru 3:

Bizans İmparatorluğu hangi olayla sona ermiştir?

a) Dördüncü Haçlı Seferi
b) Batı Roma'nın yıkılması
c) İstanbul'un Fethi
d) Yedinci Haçlı Seferi

Cevap: c) İstanbul'un Fethi

Açıklama: Bizans İmparatorluğu, 1453 yılında Osmanlı İmparatorluğu tarafından İstanbul’un fethiyle sona ermiştir.

 

Soru 4:

Hangi İslam devleti, Avrupa’da bilim ve kültür merkezi haline gelmiş olan Kurtuba şehrini kurmuştur?

a) Abbasiler
b) Emeviler
c) Endülüs Emevileri
d) Gazneliler

Cevap: c) Endülüs Emevileri

Açıklama: Endülüs Emevileri, İber Yarımadası’nda (bugünkü İspanya ve Portekiz) Kurtuba şehrini kurmuş ve bu şehir, Ortaçağ’da önemli bir bilim ve kültür merkezi haline gelmiştir.