18. Yüzyılda Değişim ve Diplomasi

18. yüzyıl, Avrupa ve dünya genelinde büyük değişimlerin ve diplomatik gelişmelerin yaşandığı bir dönemdir. Bu yüzyıl, modern diplomasi anlayışının oluşumu, devletler arası ilişkilerdeki yenilikler ve askeri-stratejik değişimlerle dikkat çeker. Osmanlı İmparatorluğu için de önemli bir geçiş dönemi olmuştur. Bu dönemde, Osmanlı Devleti, iç ve dış zorluklarla başa çıkmaya çalışırken, uluslararası ilişkilerdeki değişiklikler ve diplomatik hamleler ön plana çıkmıştır.

 

1. Avrupa’da Değişim ve Diplomasi:

• Savaşlar ve Diplomatik İlişkiler:
  • Yedi Yıl Savaşı (1756-1763): Avrupa’daki büyük güçler arasında çıkan bu savaş, İngiltere ve Prusya’nın bir yanda, Fransa ve Avusturya’nın diğer yanda savaştığı önemli bir çatışmadır. Savaşın sonucunda, güç dengeleri değişmiş ve dünya üzerindeki sömürge bölgeleri yeniden şekillenmiştir.
  • Fransız Devrimi (1789-1799): Fransız Devrimi, Avrupa’da monarşiyi hedef alarak, radikal toplumsal ve politik değişimlere yol açmıştır. Bu dönemdeki diplomatik ilişkiler, devrim sonrası Fransa’nın Avrupa’daki etkilerini ve yeni düzenin yayılmasını içerir.
• Diplomatik Yenilikler ve Anlaşmalar:
  • Westphalia Barışı (1648): 30 Yıl Savaşları'nı sonlandıran bu antlaşma, modern uluslararası diplomasi ve egemenlik anlayışının temellerini atmıştır. 18. yüzyılda bu anlayışın gelişimi ve uygulanması, Avrupa diplomasi tarihi için önemlidir.
  • Trafalgar ve Waterloo Savaşları: Trafalgar Savaşı (1805) ve Waterloo Savaşı (1815) Avrupa’daki güç dengelerini belirlemiş ve Napolyon’un düşüşüyle sonuçlanmıştır.

2. Osmanlı İmparatorluğu ve 18. Yüzyıldaki Değişimler:

• Askeri ve Ekonomik Reformlar:
  • Nizami Cedid Ordusu (1793): Sultan III. Selim tarafından kurulan modern askeri birlikler, Osmanlı İmparatorluğu'nun askeri gücünü yeniden yapılandırmayı amaçlamıştır. Bu reformlar, modern askeri eğitim ve disiplin anlayışını içerir.
  • Mali Reformlar: Mali alanda yapılan düzenlemeler ve vergi reformları, devletin ekonomik yapısını güçlendirmeyi hedeflemiştir. Ancak bu reformlar genellikle sınırlı başarıya ulaşmıştır.
• Diplomatik İlişkiler ve Antlaşmalar:
  • Küçük Kaynarca Antlaşması (1774): Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında imzalanan bu antlaşma, Osmanlı’nın Karadeniz’deki egemenliğini azaltmış ve Rusya’ya imtiyazlar tanımıştır.
  • Ziştovi ve Jassy Antlaşmaları (1791-1792): Osmanlı ve Avusturya arasındaki anlaşmalar, Osmanlı’nın Balkanlar'daki etkisini ve Avusturya'nın bölgedeki rolünü düzenlemiştir.
• Toprak Kaybı ve Savaşlar:
  • Rusya ile Savaşlar: Osmanlı-Rus savaşları, Osmanlı İmparatorluğu'nun toprak kayıpları ve Rusya'nın Osmanlı topraklarına müdahaleleriyle sonuçlanmıştır.
  • Mısır Seferi: Napolyon’un Mısır Seferi, Osmanlı İmparatorluğu’nun Mısır üzerindeki etkisini zayıflatmış ve Mısır’da yeni bir yönetim anlayışının ortaya çıkmasına neden olmuştur.

3. Osmanlı Devleti’nde Sosyal ve Kültürel Değişim:

• Lale Devri (1718-1730): Osmanlı İmparatorluğu'nda kültürel ve sanatsal yeniliklerin yaşandığı, Batı etkisinin arttığı bir dönemdir. Bu dönem, toplumda estetik ve kültürel değişimlerle birlikte yeni bir sosyal düzenin başlangıcı olarak kabul edilir.
• Reform Hareketleri: 18. yüzyılda, devletin çeşitli alanlarda modernleşme çabaları, eğitim ve yönetim alanında yapılan yeniliklerle kendini gösterir. Bu hareketler, Osmanlı toplumunda sosyal ve kültürel değişimleri beraberinde getirmiştir.

 

Hap Bilgiler

1. Yedi Yıl Savaşı (1756-1763): Avrupa’daki büyük güçler arasında çıkan önemli bir çatışma; güç dengelerini değiştirmiştir.
2. Nizami Cedid Ordusu (1793): Sultan III. Selim tarafından kurulan modern askeri birlikler; Osmanlı İmparatorluğu’nun askeri reformlarını ifade eder.
3. Küçük Kaynarca Antlaşması (1774): Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında imzalanan antlaşma; Osmanlı’nın Karadeniz egemenliğini zayıflatmıştır.
4. Lale Devri (1718-1730): Osmanlı İmparatorluğu’nda Batı etkisinin arttığı ve kültürel yeniliklerin yaşandığı dönem.

 

Tablolar

1. Avrupa’daki Büyük Savaşlar ve Antlaşmalar

Savaş/Antlaşma	Tarihi	Katılan Taraflar	Sonuç ve Etki
Yedi Yıl Savaşı	1756-1763	İngiltere, Prusya vs. Fransa, Avusturya	Güç dengeleri değişti, sömürge bölgeleri yeniden şekillendi
Trafalgar Savaşı	1805	İngiltere vs. Fransa	İngiltere’nin deniz egemenliği pekişti
Waterloo Savaşı	1815	İngiltere, Prusya vs. Fransa	Napolyon’un sonu, Avrupa’daki güç dengeleri yeniden şekillendi
Küçük Kaynarca Antlaşması	1774	Osmanlı İmparatorluğu vs. Rusya	Karadeniz’de Osmanlı egemenliği zayıfladı

 

2. Osmanlı İmparatorluğu’nun İç Reformları

Reform	Tarihi	Amaç ve İçerik
Lale Devri	1718-1730	Kültürel ve sosyal yenilikler; Batı etkisi
Nizami Cedid Ordusu	1793	Modern askeri birliklerin oluşturulması
Tanzimat Fermanı	1839	Hukuk ve idari reformlar; eşitlik ve vatandaşlık hakları
Islahat Fermanı	1856	Azınlık haklarını genişletme; eşitlik ve adalet

 

Örnek Soruları ve Çözümleri

Soru 1:

Soru: 18. yüzyılda Avrupa’da büyük güçler arasında çıkan ve dünya üzerindeki sömürge bölgelerinin yeniden şekillenmesine neden olan savaş hangisidir? a) Yedi Yıl Savaşı
b) Trafalgar Savaşı
c) Waterloo Savaşı
d) 30 Yıl Savaşları

İpucu: Avrupa’daki büyük güçler arasında, sömürge bölgeleri ve güç dengeleri üzerinde etkili olan savaşı belirleyin.

Çözüm: Dünya üzerindeki sömürge bölgelerinin yeniden şekillenmesine neden olan savaş Yedi Yıl Savaşı’dır. Bu nedenle doğru cevap a) Yedi Yıl Savaşıdır.

Soru 2:

Soru: Osmanlı İmparatorluğu’nun Karadeniz’deki egemenliğini kaybetmesine neden olan antlaşma hangisidir? a) Ziştovi Antlaşması
b) Jassy Antlaşması
c) Küçük Kaynarca Antlaşması
d) Paris Antlaşması

İpucu: Karadeniz’deki Osmanlı egemenliğini etkileyen antlaşmayı seçin.

Çözüm: Karadeniz’deki Osmanlı egemenliğini kaybettiren antlaşma Küçük Kaynarca Antlaşması’dır. Bu nedenle doğru cevap c) Küçük Kaynarca Antlaşmasıdır.

Soru 3:

Soru: Osmanlı İmparatorluğu'nda kültürel ve sosyal reformların yaşandığı ve Batı etkisinin arttığı dönem hangisidir? a) Lale Devri
b) Tanzimat Dönemi
c) Islahat Dönemi
d) Birinci Meşrutiyet

İpucu: Osmanlı İmparatorluğu’nda kültürel ve sosyal değişimlerin yaşandığı, Batı etkisinin belirgin olduğu dönemi belirleyin.

Çözüm: Kültürel ve sosyal reformların yaşandığı, Batı etkisinin arttığı dönem Lale Devri’dir. Bu nedenle doğru cevap a) Lale Devridir.

Soru 4:

Soru: Fransız Devrimi’nin sonuçları arasında yer almayan aşağıdakilerden hangisidir? a) Monarşinin sona ermesi
b) Toplumsal eşitsizliklerin ortadan kalkması
c) Napolyon’un iktidara gelmesi
d) Avrupa’daki güç dengelerinin değişmesi

İpucu: Fransız Devrimi’nin sonuçları arasında yer almayan seçeneği bulun.

Çözüm: Fransız Devrimi’nin sonuçları arasında toplumsal eşitsizliklerin ortadan kalkması doğrudan yer almaz. Bu nedenle doğru cevap b) Toplumsal eşitsizliklerin ortadan kalkmasıdır.