En Uzun Yüzyıl

Osmanlı İmparatorluğu'nun 19. yüzyılda yaşadığı dönüşüm ve kriz dönemi "En Uzun Yüzyıl" olarak adlandırılır. Bu dönem, Osmanlı Devleti'nin modernleşme çabaları, iç ve dış sorunlar, sosyal ve ekonomik değişimler ile dikkat çeker. 19. yüzyıl boyunca Osmanlı İmparatorluğu, Batı’nın etkisiyle karşı karşıya kalmış ve büyük reformlar yapma zorunluluğu hissetmiştir. Aynı zamanda, imparatorluğun toprak kayıpları ve iç sorunlar da bu dönemin belirleyici unsurlarıdır.

 

1. Tanzimat ve Islahat Dönemleri:

• Tanzimat Dönemi (1839-1876):
  • Tanzimat Fermanı (1839): Sultan Abdülmecid tarafından ilan edilen bu ferman, Osmanlı toplumunda hukuk ve idari reformlar getirmiştir. Temel amaçları arasında eşitlik, adalet ve modernleşme bulunmaktadır.
  • Reformlar: Hukuk sisteminin modernizasyonu, eğitim reformları, idari değişiklikler ve toplumsal eşitlik getirilmesi öngörülmüştür.
• Islahat Dönemi (1856-1876):
  • Islahat Fermanı (1856): Sultan Abdülmecid tarafından ilan edilen bu ferman, azınlık haklarını genişletmeyi ve eşitliği sağlamayı amaçlamıştır. Avrupa devletleri tarafından Osmanlı Devleti'ne dayatılan bu reformlar, Osmanlı'da büyük değişimlere neden olmuştur.

2. Sosyal ve Ekonomik Değişimler:

• Ekonomik Krizler:
  • Mali Krizler: Osmanlı Devleti'nin mali yapısı, savaşlar ve dış borçlar nedeniyle büyük zorluklar yaşamıştır. Özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısında borçlanma ve mali krizler önemli sorunlar haline gelmiştir.
  • Sanayi Devrimi: Batı’daki sanayi devriminin Osmanlı İmparatorluğu’na etkileri, ekonominin modernleşmesini zorunlu kılmıştır. Bu süreçte Osmanlı, sanayi ve ticaret alanında büyük değişimler yaşadı.
• Sosyal Yapı:
  • Sosyal Reformlar: Eğitim ve hukuk alanındaki reformlar, toplumsal yapıyı modernleştirmeyi amaçlamıştır. Ayrıca, Batı kültürünün etkisiyle sosyal yaşamda da değişimler gözlemlenmiştir.

3. Dış Politika ve Toprak Kaybı:

• Dış Antlaşmalar:
  • Küçük Kaynarca (1774), Paris (1856), Berlin (1878): Osmanlı’nın toprak kayıplarına ve uluslararası ilişkilerindeki değişikliklere neden olan bu antlaşmalar, dış politikada önemli rol oynamıştır.
• Savaşlar ve Toprak Kaybı:
  • Kırım Savaşı (1853-1856): Osmanlı İmparatorluğu’nun Rusya’ya karşı mücadele ettiği bu savaş, uluslararası diplomasiye Osmanlı’nın daha aktif bir rol oynamasını sağlamıştır.
  • Balkan Savaşları (1912-1913): Osmanlı’nın Balkanlar’daki toprak kayıpları ve Balkan devletlerinin Osmanlı’ya karşı oluşturduğu ittifaklar, bu dönemin önemli olaylarındandır.

4. Sonuç ve Çöküş:

• Meşrutiyet Dönemi:
  • Birinci Meşrutiyet (1876-1878): Osmanlı'da anayasal yönetim için atılan ilk adımlardır. Anayasa ve parlamento sistemi getirilmiştir, ancak bu dönem kısa sürmüştür.
  • İkinci Meşrutiyet (1908-1918): 1908'de yapılan bu reform, anayasanın yeniden yürürlüğe girmesi ve daha geniş siyasi özgürlükler getirmiştir.
• I. Dünya Savaşı (1914-1918): Osmanlı İmparatorluğu’nun savaşın sonunda mağlup olması ve savaş sonrası imzalanan Sevr Antlaşması (1920) ile toprak kayıplarının devam etmesi, imparatorluğun çöküşünü hızlandırmıştır.

Hap Bilgiler

1. Tanzimat Fermanı (1839): Osmanlı'da hukuk ve idari reformlar getiren belge; eşitlik ve adalet anlayışını genişletmiştir.
2. Islahat Fermanı (1856): Azınlık haklarını genişleten ve eşitlik sağlayan reform fermanı.
3. Kırım Savaşı (1853-1856): Osmanlı ve Rusya arasında gerçekleşen savaş; uluslararası diplomasiye Osmanlı’nın daha aktif bir rol oynamasını sağlamıştır.
4. Birinci Meşrutiyet (1876-1878): Osmanlı'da anayasal yönetim için yapılan ilk deneme; kısa ömürlü olmuştur.

 

Tablolar

1. Tanzimat ve Islahat Reformları

Reform	Tarihi	Amaç ve İçerik
Tanzimat Fermanı	1839	Hukuk ve idari reformlar; eşitlik ve vatandaşlık hakları
Islahat Fermanı	1856	Azınlık haklarını genişletme; eşitlik ve adalet

 

2. Osmanlı İmparatorluğu'nun Dış Antlaşmaları

Antlaşma	Tarihi	İçerik ve Sonuç
Küçük Kaynarca Antlaşması	1774	Karadeniz'deki Osmanlı egemenliğini zayıflattı.
Paris Antlaşması	1856	Osmanlı İmparatorluğu'nun uluslararası diplomatik rolünü artırdı.
Berlin Antlaşması	1878	Balkanlar'daki Osmanlı toprak kayıpları ve Avrupa’daki güç dengelerini belirledi.
Sevr Antlaşması	1920	Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünü hızlandırdı ve büyük toprak kayıplarına neden oldu.

 

Örnek Sorular ve Çözümleri

Soru 1:

Soru: Osmanlı İmparatorluğu'nda sosyal ve hukuki reformlar getiren ve eşitlik ilkesini vurgulayan ferman hangisidir? a) Tanzimat Fermanı
b) Islahat Fermanı
c) Küçük Kaynarca Antlaşması
d) Berlin Antlaşması

İpucu: Sosyal ve hukuki reformları kapsayan ve eşitlik ilkesini vurgulayan fermanı seçin.

Çözüm: Sosyal ve hukuki reformlar getiren ve eşitlik ilkesini vurgulayan ferman Tanzimat Fermanı’dır. Bu nedenle doğru cevap a) Tanzimat Fermanıdır.

 

Soru 2:

Soru: Osmanlı İmparatorluğu'nun toprak kayıplarına ve uluslararası ilişkilerindeki değişikliklere neden olan antlaşma hangisidir? a) Küçük Kaynarca Antlaşması
b) Paris Antlaşması
c) Berlin Antlaşması
d) Sevr Antlaşması

İpucu: Osmanlı’nın toprak kayıpları ve uluslararası ilişkilerindeki değişikliklere neden olan antlaşmayı belirleyin.

Çözüm: Osmanlı’nın toprak kayıplarına ve uluslararası ilişkilerindeki değişikliklere neden olan antlaşmalar arasında Küçük Kaynarca, Paris ve Berlin Antlaşmaları bulunmaktadır. Ancak, Sevr Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşünü hızlandıran ve büyük toprak kayıplarına neden olan antlaşmadır. Bu nedenle doğru cevap d) Sevr Antlaşmasıdır.

 

Soru 3:

Soru: 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda yapılan ve kısa süreli anayasal yönetim denemesi olarak bilinen dönem hangisidir? a) Lale Devri
b) Birinci Meşrutiyet
c) İkinci Meşrutiyet
d) Tanzimat Dönemi

İpucu: Osmanlı İmparatorluğu’nda kısa süreli anayasal yönetim denemesi olarak bilinen dönemi bulun.

Çözüm: Kısa süreli anayasal yönetim denemesi olarak bilinen dönem Birinci Meşrutiyet’tir. Bu nedenle doğru cevap b) Birinci Meşrutiyetdir.

 

Soru 4:

Soru: Osmanlı İmparatorluğu’nun sanayi ve ticaret alanındaki değişimleri modernleşme çabalarıyla ilgili hangi terimle tanımlanır? a) Mali Krizler
b) Sanayi Devrimi
c) Sosyal Reformlar
d) Eğitim Reformları

İpucu: Osmanlı İmparatorluğu’nun sanayi ve ticaret alanındaki değişimlerini ifade eden terimi bulun.

Çözüm: Osmanlı İmparatorluğu’nun sanayi ve ticaret alanındaki değişimleri, Batı’daki Sanayi Devrimi’nin etkisiyle modernleşme çabalarıyla tanımlanır. Bu nedenle doğru cevap b) Sanayi Devrimidir.