Kurtuluş Savaşı ve Antlaşmalar

Kurtuluş Savaşı'nın Temel Aşamaları:

1. Milli Mücadele'nin Başlangıcı (1919):
   • Mustafa Kemal'in Samsun'a Çıkışı: 19 Mayıs 1919'da Mustafa Kemal Paşa, Samsun'a çıkarak Milli Mücadele'yi başlattı. Bu adım, Türk milletinin işgallere karşı örgütlenmesini ve direnişin temellerinin atılmasını sağladı.
   • Amasya Genelgesi: 22 Haziran 1919'da yayımlanan bu genelge, Milli Mücadele'nin hedeflerini ve stratejilerini belirledi. Ayrıca, Türk milletinin egemenliğine dayalı bir devlet kurma amacı vurgulandı.
   • Erzurum Kongresi: 23 Temmuz - 7 Ağustos 1919 tarihleri arasında gerçekleştirilen bu kongrede, bağımsızlık ve milli egemenlik ilkeleri benimsendi. Kongre, işgalcilere karşı ulusal direnişin ortak bir hedef olduğunu ilan etti.

 

2. Kurtuluş Savaşı'nın Savaş ve Diplomatik Safhaları:
   • Sivas Kongresi: 4-11 Eylül 1919 tarihleri arasında yapılan bu kongrede, Erzurum Kongresi'nin kararları genişletildi. Ayrıca, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında ulusal direnişin merkezi olarak kabul edilen bir yapının oluşturulması kararlaştırıldı.
   • TBMM'nin Açılması: 23 Nisan 1920'de Ankara'da açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), Kurtuluş Savaşı'nın askeri ve siyasi merkezi oldu. Meclis, savaşın tüm aşamalarında bağımsızlık mücadelesini yönetti.
   • Doğu Cephesi: Ermenilere karşı yürütülen mücadelede, 3 Aralık 1920'de Gümrü Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma, Ermenilerle yapılan savaşın sona erdiğini ve Doğu Anadolu'daki sınırların belirlendiğini ilan etti.
   • Güney Cephesi: Fransız işgallerine karşı yapılan mücadelenin sonucunda, 20 Ekim 1921'de Ankara Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma, Güney Anadolu'daki Fransız işgallerinin sona ermesini sağladı.
   • Batı Cephesi: Yunan kuvvetlerine karşı yapılan savaşlar, I. İnönü Savaşı (6-10 Ocak 1921), II. İnönü Savaşı (23-31 Mart 1921), Sakarya Meydan Muharebesi (23 Ağustos - 13 Eylül 1921) ve Büyük Taarruz (26-30 Ağustos 1922) ile sonuçlandı. Bu savaşlarda elde edilen zaferler, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinde büyük bir dönüm noktası oldu.

 

3. Antlaşmalar:
   • Mudanya Ateşkes Antlaşması: 11 Ekim 1922'de imzalanan bu antlaşma, Yunan kuvvetlerinin Anadolu'yu terk etmesini sağladı ve Kurtuluş Savaşı'nın askeri safhasını sona erdirdi.
   • Lozan Barış Antlaşması: 24 Temmuz 1923'te imzalanan bu antlaşma, Türkiye'nin bağımsızlığını ve yeni sınırlarını belirledi. Lozan Antlaşması, Sevr Antlaşması'nın hükümlerini geçersiz kıldı ve Türkiye'nin uluslararası alanda tanınmasını sağladı.

 

Önemli Bilgiler ve Tarihler:

• Mondros Ateşkesi (30 Ekim 1918): Osmanlı Devleti'nin fiilen sona erdiği antlaşma.
• İzmir'in İşgali (15 Mayıs 1919): Yunan kuvvetlerinin İzmir'e çıkması, Türk direnişinin başlamasına neden oldu.
• Mustafa Kemal'in Samsun'a Çıkışı (19 Mayıs 1919): Milli Mücadele'nin liderliğinin başlangıcı.
• Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919): Milli Mücadele'nin amaç ve stratejilerini belirleyen belge.
• Erzurum Kongresi (23 Temmuz - 7 Ağustos 1919): Ulusal bağımsızlık ve milli egemenlik mücadelesinin temellerinin atıldığı kongre.
• Sivas Kongresi (4-11 Eylül 1919): Ulusal mücadelenin merkezi olarak Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin oluşturulması kararı.
• TBMM'nin Açılışı (23 Nisan 1920): Kurtuluş Savaşı'nın askeri ve siyasi merkezi olarak TBMM'nin açılması.
• Gümrü Antlaşması (3 Aralık 1920): Ermenilere karşı kazanılan savaşın ardından imzalanan antlaşma.
• Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921): Fransız işgallerinin sona erdiği antlaşma.
• Sakarya Meydan Muharebesi (23 Ağustos - 13 Eylül 1921): Yunan kuvvetlerinin büyük bir bozguna uğratıldığı savaş.
• Büyük Taarruz (26-30 Ağustos 1922): Yunan kuvvetlerinin Anadolu'dan tamamen temizlendiği savaş.
• Mudanya Ateşkes Antlaşması (11 Ekim 1922): Yunan kuvvetlerinin Anadolu'dan çekilmesini sağlayan antlaşma.
• Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923): Türkiye'nin bağımsızlığını ve yeni sınırlarını belirleyen antlaşma

 

 Tablo: Kurtuluş Savaşı'nın Önemli Olayları

Tarih	Olay	Açıklama
30 Ekim 1918	Mondros Ateşkesi	Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında imzalandı
15 Mayıs 1919	İzmir'in İşgali	Yunan kuvvetlerinin İzmir'e çıkması
19 Mayıs 1919	Mustafa Kemal'in Samsun'a Çıkışı	Milli Mücadele'nin liderliğinin başlaması
22 Haziran 1919	Amasya Genelgesi	Milli Mücadele'nin amaç ve yöntemlerinin belirlendiği genelge
23 Temmuz - 7 Ağustos 1919	Erzurum Kongresi	Milli egemenlik ilkesinin benimsendiği kongre
4-11 Eylül 1919	Sivas Kongresi	Ulusal bağımsızlık ve milli egemenlik mücadelesinin temeli
23 Nisan 1920	TBMM'nin Açılışı	Bağımsızlık mücadelesinin merkezi oldu
3 Aralık 1920	Gümrü Antlaşması	Ermenilerle yapılan savaş sonucunda imzalandı
20 Ekim 1921	Ankara Antlaşması	Fransız işgallerine karşı yapılan mücadele sonucunda imzalandı
6-10 Ocak 1921	I. İnönü Savaşı	Düzenli ordunun Yunan kuvvetlerine karşı kazandığı zafer
23-31 Mart 1921	II. İnönü Savaşı	Yunan kuvvetlerine karşı kazanılan zafer
23 Ağustos - 13 Eylül 1921	Sakarya Meydan Muharebesi	Yunan kuvvetlerinin bozguna uğratıldığı savaş
26-30 Ağustos 1922	Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi	Türk ordusunun kesin zaferi
11 Ekim 1922	Mudanya Ateşkes Antlaşması	Yunan kuvvetlerinin Anadolu'yu terk etmesini sağladı
24 Temmuz 1923	Lozan Barış Antlaşması	Türkiye'nin bağımsızlığını ve yeni sınırlarını belirledi

 

 

Örnek Sorular ve Çözümleri

1. Kurtuluş Savaşı'nın askeri safhasını sona erdiren antlaşma hangisidir?
   • A) Lozan Barış Antlaşması
   • B) Mudanya Ateşkes Antlaşması
   • C) Ankara Antlaşması
   • D) Gümrü Antlaşması

Cevap: B) Mudanya Ateşkes Antlaşması
Açıklama: Mudanya Ateşkes Antlaşması, Yunan kuvvetlerinin Anadolu'yu terk etmesini sağlayarak Kurtuluş Savaşı'nın askeri safhasını sona erdirmiştir.

2. Lozan Barış Antlaşması hangi tarihte imzalanmıştır?
   • A) 30 Ekim 1918
   • B) 11 Ekim 1922
   • C) 24 Temmuz 1923
   • D) 23 Nisan 1920

Cevap: C) 24 Temmuz 1923
Açıklama: Lozan Barış Antlaşması, Türkiye'nin bağımsızlığını ve sınırlarını belirleyen antlaşma olup 24 Temmuz 1923'te imzalanmıştır.

3. Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkarak Milli Mücadele'yi başlattığı tarih nedir?
   • A) 19 Mayıs 1919
   • B) 22 Haziran 1919
   • C) 23 Nisan 1920
   • D) 4 Eylül 1919

Cevap: A) 19 Mayıs 1919
Açıklama: Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkarak Milli Mücadele'yi başlatmıştır.

4. Sivas Kongresi'nde hangi önemli karar alınmıştır?
   • A) Sevr Antlaşması'nın onaylanması
   • B) Erzurum Kongresi'nin iptali
   • C) Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin oluşturulması
   • D) Fransa ile barış antlaşması yapılması

Cevap: C) Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin oluşturulması
Açıklama: Sivas Kongresi'nde Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adıyla tek bir çatı altında birleşme kararı alınmıştır.