Nem, Yağış ve Buharlaşma

Nem Nedir?

• Tanım: Havadaki su buharının miktarıdır. Nem, hava kütlelerinin içinde bulunan su buharının, havanın sıcaklığına ve diğer faktörlere bağlı olarak değişir.
• Ölçüm: Nem oranı genellikle yüzde (%) olarak ifade edilir. İki tür nem ölçümü vardır:
  • Gösterge Nem (Mutlak Nem): Belirli bir hacimde bulunan su buharı miktarıdır, genellikle gram/m³ cinsinden ölçülür.
  • Bağıl Nem: Havadaki su buharının, havanın sıcaklığında taşıyabileceği maksimum su buharı miktarına oranıdır. Yüzde (%) cinsinden ifade edilir.

 

Nem Türleri

1. Gösterge Nem:
   • Tanım: Havadaki toplam su buharı miktarını ölçer.
   • Ölçüm Cihazı: Hygrometre veya nem ölçer.
2. Bağıl Nem:
   • Tanım: Havadaki mevcut su buharının, o sıcaklıkta maksimum taşıyabileceği su buharı miktarına oranıdır.
   • Ölçüm Cihazı: Nem ölçer, psikrometre.

Yağış Nedir?

• Tanım: Atmosferde bulunan su buharının yoğunlaşarak sıvı hale gelmesiyle oluşan ve yeryüzüne düşen su damlacıklarıdır.
• Ölçüm: Yağış miktarı milimetre (mm) cinsinden ölçülür ve genellikle bir yıl içinde biriken toplam yağış miktarı olarak ifade edilir.

Yağış Türleri

1. Ortopik Yağış:
   • Tanım: Dağlar tarafından engellenen nemli hava kütlelerinin dağ sırasına çarpması sonucu oluşur.
   • Özellikler: Dağların rüzgar yönündeki tarafında yoğun yağış görülürken, rüzgarın diğer tarafında kuru ve düşük yağışlı bir bölge oluşur.
   • Örnek: Alpler’deki yağışlar.
2. Konvektif Yağış:
   • Tanım: Hava kütlelerinin ısınarak yükselmesi sonucu oluşur.
   • Özellikler: Genellikle yaz aylarında görülen ani ve yoğun yağışlardır.
   • Örnek: Tropikal bölgelerdeki şiddetli yağışlar.
3. Siklonik Yağış:
   • Tanım: Alçak basınç sistemleri (siklonlar) tarafından oluşturulan yağışlardır.
   • Özellikler: Uzun süreli ve düzenli yağışlar meydana getirir.
   • Örnek: Batı Avrupa’daki sürekli yağışlar.
4. Frontal Yağış:
   • Tanım: Farklı sıcaklık ve yoğunluktaki hava kütlelerinin çarpışması sonucu oluşur.
   • Özellikler: Soğuk ve sıcak cephelerin çarpıştığı bölgelerde görülür.
   • Örnek: Kuzey Amerika’daki kış yağışları.

 

Buharlaşma Nedir?

• Tanım: Su buharının sıvı halden gaz hale geçmesi sürecidir. Bu süreç, güneş ışınları ve sıcaklık tarafından sağlanan enerji ile gerçekleşir.
• Ölçüm: Buharlaşma, genellikle milimetre (mm) cinsinden ölçülür ve suyun yüzeyinden ne kadar buharlaştığını gösterir.

 

Buharlaşma Türleri

1. Yüzey Buharlaşması:
   • Tanım: Su yüzeyinden gerçekleşir.
   • Özellikler: Su yüzeyindeki sıcaklık, rüzgar ve nem oranı bu tür buharlaşmayı etkiler.
2. Toprak Buharlaşması:
   • Tanım: Toprak yüzeyinden gerçekleşir.
   • Özellikler: Toprağın nem içeriği ve sıcaklığına bağlı olarak değişir.
3. Bitki Buharlaşması:
   • Tanım: Bitkilerin yapraklarından suyun buharlaşmasıdır.
   • Özellikler: Fotosentez ve bitki su tüketimi ile ilişkilidir.
4. Transpirasyon:
   • Tanım: Bitkilerin suyu yapraklardan havaya vermesi sürecidir.
   • Özellikler: Bitkilerin su ihtiyacını karşılamak ve iklim koşullarını etkilemek açısından önemlidir.

 

 

Nem, Yağış ve Buharlaşma Şeması

Özellik	Tanım	Ölçüm Birimi
Gösterge Nem	Havadaki toplam su buharı miktarı	Gram/m³
Bağıl Nem	Havadaki su buharının, maksimum kapasiteye oranı	Yüzde (%)
Ortopik Yağış	Dağlar tarafından engellenen nemli hava	Milimetre (mm)
Konvektif Yağış	Hava kütlelerinin ısınarak yükselmesiyle oluşan yağış	Milimetre (mm)
Siklonik Yağış	Alçak basınç sistemleri tarafından oluşan yağış	Milimetre (mm)
Frontal Yağış	Farklı hava kütlelerinin çarpışması sonucu oluşan yağış	Milimetre (mm)
Yüzey Buharlaşması	Su yüzeyinden gerçekleşen buharlaşma	Milimetre (mm)
Toprak Buharlaşması	Toprak yüzeyinden gerçekleşen buharlaşma	Milimetre (mm)
Bitki Buharlaşması	Bitkilerin yapraklarından suyun buharlaşması	Milimetre (mm)
Transpirasyon	Bitkilerden suyun havaya verilmesi	Milimetre (mm)

 

 

Hap Bilgiler

• Nem: Havadaki su buharı miktarı, gösterge nem ve bağıl nem olarak ölçülür.
• Yağış: Ortopik, konvektif, siklonik ve frontal yağış türleri vardır.
• Buharlaşma: Yüzey, toprak, bitki buharlaşması ve transpirasyon olarak çeşitlenir.

 

 

Örnek Sorular ve Çözümleri

1. Bağıl nem nedir?
   • A) Havadaki toplam su buharı miktarı
   • B) Havadaki su buharının maksimum kapasiteye oranı
   • C) Su buharının buharlaşma miktarı
   • D) Havadaki yağış miktarı

Cevap: B) Havadaki su buharının maksimum kapasiteye oranı
Açıklama: Bağıl nem, havadaki mevcut su buharının, o sıcaklıkta maksimum taşıyabileceği su buharı miktarına oranıdır.

2. Konvektif yağışlar genellikle hangi mevsimlerde görülür?
   • A) İlkbahar ve sonbahar
   • B) Kış ve yaz
   • C) Yaz
   • D) Kış

Cevap: C) Yaz
Açıklama: Konvektif yağışlar genellikle sıcak yaz aylarında, hava kütlelerinin ısınarak yükselmesiyle meydana gelir.

3. Farklı sıcaklık ve yoğunluktaki hava kütlelerinin çarpışması hangi yağış türüne neden olur?
   • A) Ortopik Yağış
   • B) Konvektif Yağış
   • C) Frontal Yağış
   • D) Siklonik Yağış

Cevap: C) Frontal Yağış
Açıklama: Frontal yağış, farklı sıcaklık ve yoğunluktaki hava kütlelerinin çarpışması sonucu oluşur.

4. Buharlaşma nedir?
   • A) Su buharının sıvı hale geçmesi
   • B) Su buharının gaz hale geçmesi
   • C) Su damlacıklarının yere düşmesi
   • D) Havanın nemlenmesi

Cevap: B) Su buharının gaz hale geçmesi
Açıklama: Buharlaşma, suyun sıvı halden gaz hale geçişidir.